BARIUM SWALLOW
دستگاه گوارش فوقانی شامل حلق، مری، معده و قسمت اول روده باریک (عثنی عشر) میشود. مری عضوی حیاتی در بدن و لولهای است به طول ۲۵ سانتی متر که کار رساندن غذا از حلق (C6) به معده (T11) را بر عهده دارد. بیشترین قسمت آن در قفسه سینه قرار دارد. در رادیولوژی ساده با اشعه ایکس تصاویر برجستهای از استخوان به خوبی نمایش داده میشود اما امکان به تصویر کشیدن بافتهای نرم به خوبی استخوان وجود ندارد؛ در نتیجه استفاده از مواد حاجب الزامی است.
بررسی اجمالی
در آزمونهای دستگاه گوارش از باریم سولفات استفاده میشود. به این صورت که پودر باریم سولفات را با آب به نسبت ۲ به ۱ مخلوط کرده تا یک ترکیب غلیظ خمیری شکل ایجاد شود که به آن عسل باریوم میگویند (البته میزان غلظت محلول به توانایی تحمل بلع بیمار بستگی دارد و در افراد مختلف متفاوت است). در حالت ایستاده محلول غلیظتر (چگالی بالاتر) و در حالت افقی محلول رقیقتر (چگالی کمتر) استفاده میشود.
سولفات باریم با جذب بهتر اشعه ایکس باعث میشود تصاویر دقیقی از اعضای موردنظر به همراه جزئیاتی از پوشش داخلی و حرکت آنها در هنگام بلعیدن، به دست آید و در صورت وجود ناهنجاری، تشخیص داده شود.
آزمایش باریوم سوالو یا ازوفاگوگرام (Esophagogram) نوعی تصویربرداری با اشعه ایکس و ماده کنتراست سولفات باریم، از ناحیه پشت دهان، حلق و مری میباشد که در آن امکان بررسی و تشخیص بیماریهای مربوط به دستگاه گوارش فوقانی برای پزشک وجود دارد.
این نوع آزمایش به صورت فلوروسکوپی انجام میشود؛ یعنی اشعه ایکس پیوسته به بیمار تابیده میشود تا بتوان تصاویری واقعی از حرکت اندامهای داخلی را به صورت یک فیلم زنده ثبت کرد.
برخی از مشکلات رایج حلق و مری که به کمک این آزمایش تشخیص داده میشوند شامل:
- مشکل در بلع
- بیماری رفلاکس اسید معده به مری (GERD)
- فتق هیاتال (قسمتی از معده به دیافراگم فشار میآورد)
- زخمها، ضایعه، التهاب یا انسداد در این نواحی
- وجود تومورهای سرطانی یا غیرسرطانی
- اختلالات عضلانی که منجر به اختلال در بلع یا اسپاسم میشود
- آشالازی و دیسفاژی
- واریس مری
- استفراغ مداوم
- ارزیابی فیستول
نماهای روتین
- نمای AP (PA)
- و LATERAL (R LAT برای رد aspiration و penetration)
- در حالت افقی RAO (35°_40°)
- در حالت ایستادهLPO
تکنیک ۱-۳-۵
اگر بیماری به بلع دشوار غذا یا فشار روی گلو و یا بیماری آشالازی مبتلا بود، پزشک تکنیک ۱-۳-۵ را برای بیمار درخواست میکند. به این صورت که بیمار به حالت LPO مقابل بوکی میایستد و ماده حاجب را پشت سرهم میخورد و بعد از خوردن آن زمان میگیریم
و در زمانهای ۱ دقیقه، ۳ دقیقه و ۵ دقیقه از بیمار گرافی تهیه میکنیم.
نکات قابل تامل
- سانتر اشعه روی Hyoid bone و اطراف Hypopharynx
- تصاویر پیشاهنگی برای رد هرگونه abcess, fistula, foreign body تهیه میشود.
- حجم باریم در هر بار بلع تقریباً 100 تا 200 سی سی است.
- باریم سوالو Dc (Double contrast) روش ارجحتر برای بررسی مری است.
- حین انجام آزمون در حالت لترال بیمار باید اوای "Eeeeeee" را به طور مداوم از گلو خارج کند تا هایپوفارنکس متسع شود.
- هدف، به طور معمول، انبساط مری برای بهترین وضوح است.
- غلظت و حجم دقیق کنتراست و مقدار آن به پروتکل رادیولوژی محلی و همچنین دلیل معاینه بستگی دارد.
ارزیابی مری با ماده حاجب به روشهای زیر انجام میشود:
- Single contrast استفاده از باریوم یولفات
- Double contrast استفاده از باریوم سولفات به همراه گاز Co2
آمادگی قبل از آزمون
- بیمار باید به مدت ۴ ساعت به صورت NPO باشد و از کشیدن سیگار و جویدن آدامس خودداری کند.
- قبل از انجام آزمون لباس و جواهرات خود رادرآورده و گان بپوشد.
- راهنماییهای لازم توسط پرتوکار به بیمار ارائه شود.
- درصورت بارداری، وجود حساسیت به دارو یا غذا، مصرف هرگونه دارو، قبل از آزمایش به پزشک یا پرسنل اطلاع داده شود.
- در صورتیکه اخیرا آزمایش دستگاه گوارش فوقانی با ماده کنتراست انجام دادهاید، به پزشک یا پرسنل اطلاع دهید زیرا امکان گرفتن تصاویر با کیفیت کم میشود
Contraindication
- درصورتیکه بیمار اخیرا جراحی معده یا مری داشته
- در صورت مشکوک بودن به Perforation
- وجود Tracheo esophagal fistula
- در صورت وجود یبوست شدید
- و در صورت حساسیت شدید
- از انجام تست با ماده کنتراست باریوم خودداری شود
عوارض
- آزمون با کنتراست خوراکی باریم عوارض نسبتا کمی دارد.
- معمولا بیماران از تهوع ظرف مدت ۳۰ دقیقه بعد از مصرف شکایت دارند.
- واکنشهای حساسیت بیش از حد گزارش شده اما نادر است.
- همچنین اگر تمامی باریم از بدن خارج نشود ممکن است فرد دچار یبوست شود که به همین دلیل توصیه میشود تا ۴۸ ساعت بعد از آزمون مایعات به مقدار زیاد مصرف شود.
آزمایش باریوم سوالو مربوط به تشخیص ناهنجاریهای موجود در حلق و مری میباشد. در صورت گسترش درگیریها به معده تا ابتدای روده (اثنی عشر)، آزمون باریوم میل مورد توجه قرار میگیرد. در این آزمایش مانند باریوم سوالو، با استفاده از اشعه ایکس به صورت فلوروسکوپی از ناحیه شکم، میتوان وجود ناهنجاریهایی چون:
- سوء هاضمه یا رفلاکس معده
- بلع دردناک
- خون در مدفوع
- درد ناحیه شکم
- فتق شکمی
- هرگونه التهاب یا ورم معده
- زخم، انسداد، توده در معده یا دوازدهه
تشخیص داد.
نظرات